ارزیابی تأثیر بندهای اصلاحی بر کاهش دبی اوج سیل حوزه

پذیرفته شده برای ارائه شفاهی
کد مقاله : 1199-SCWMCCAN
نویسندگان
محقق، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران.
چکیده
این تحقیق به ارزیابی تأثیر اقدامات اجرایی آبخیزداری بر کاهش دبی اوج برای دو وضعیت قبل و بعد از اجرای عملیات در حوزه آبخیز بهشهر- گلوگاه می‌پردازد. روش کار بـر اساس نتایج بررسی‌هـای صحرایی و ثبت مشخصات مکانی و فیزیکی سازه‌های احداث شده و تحلیل داده‌ها انجام گرفت. بدین صورت که با ترسیم پروفیل طولی آبراهه‌های دارای بندهای اصلاحی قبل و بعد از ساخت این سازه ها، زمان تمرکز و دبی اوج سیلاب در دو حالت قبل و بعد از احداث سازه‌ها به‌روش SCS برآورد شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییر در دبی اوج سیلاب در زیرحوزه M با 1/3% کاهش نسبت بـه قبل از احداث سازه‌ها دارد. آزمون مقایسه میانگین‌ها بـه‌روش t-test نشان داد اختلاف معنی‌داری بین شیب آبراهه (0/024=Pvalue )، دبی اوج سیلاب (0/019= Pvalue) و مقدار زمان تمرکز (0/030= Pvalue) بعد از ساخت سازه‌ها وجود دارد. همچنین تغییر در دبی اوج سیلاب ارتباط معنی‌داری در سطح 99% با تغییر در شیب آبراهه دارد، اما همبستگی آنها با تعداد بندهای اصلاحی کمتر از سایر عوامل است. ضمن این که اقدامات مکانیکی در زیرحوزه‌ها بدلیل فقدان مخازن ذخیره لازم، قابلیت استحصال و ذخیره رواناب را نداشته و نقشی در کنترل سیلاب حوزه ندارند. بنابراین، اجرای سازه‌های سنگ و ملاتی در کاهش شدت و قدرت تخریب سیل تا حدودی موثر بوده و چنانچه تعداد این سازه‌هـا افزایش یابـد و در بـالادست نیز عملیات آبخیزداری انجام شود، بـه اثربخشی آنها افزوده و خسارات وارده به‌میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
کلیدواژه ها
 
Title
Evaluating the effect of check dams on reducing the peak flood flow of the basin
Authors
Eassa Kia
Abstract
This research evaluates the effect of watershed management on reduction of peak discharge for two situations before and after implementation of operations in Behshahr-Golugah watershed. The method was based on the results of field surveys and recording physical and spatial characteristics of constructed structures and data analysis. Thus, by drawing the longitudinal profile of waterways with check dams before and after construction, time of concentration and peak flow of flood in two states before and after the construction of structures were estimated by SCS method. The results showed that the greatest change in peak flood discharge is in M sub-basin with a decrease of 1.3% compared to before. The mean comparison test using t-test method showed a significant difference between the slope of waterway (Pvalue=0.024), peak flood discharge (Pvalue=0.019) and amount of concentration time (Pvalue=0.030). It exists from the construction of structures. Also, change in peak flood discharge has a significant relationship at 99% level with change in slope of waterway, but their correlation with the number of check dams is lower than other factors. In addition, mechanical measures in sub-basins don’t have ability to extract and store runoff due to the lack of necessary storage tanks and don’t play a role in controlling flood of basin. Therefore, implementation of stone and mortar structures is somewhat effective in reducing intensity and power of flood destruction, and if the number of structures increases and watershed operations are carried out upstream, effectiveness will be increased and the damages will be significant decreases.
Keywords
peak, discharge, stone mortar, flood