روشی کمّی برای ارزیابی توانایی ریشه ی گیاهان مرتعی در حفاظت از آب و خاک موردی: جنوب استان اردبیل
پذیرفته شده برای ارائه شفاهی
کد مقاله : 1134-SCWMCCAN (R1)
نویسندگان
استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
چکیده
در چند دهه گذشته بروز تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌‌های مکرر و بهره برداری‌های بیش از اندازه از منابع آب و خاک چالش‌های مهمی در این منابع بوجود آورده است. احیای پوشش گیاهی یکی از روش‌های مؤثر درذخیره آب خصوصاً در مواقع خشکسالی، حفاظت از خاک و کاهش شدت فرسایش است. توانایی ریشه‌ی گیاهان در ذخیره آب و حفاظت از خاک متفاوت می‌باشد. در این تحقیق روشی جهت ارزیابی توانایی ریشه‌ی گیاهان مرتعی در حفظ آب و مهار فرسایش در جنوب استان اردبیل معرفی شده است. توانایی گیاهان برای مهار جریان تمرکز یافته فرسایشی براساس یک تحلیل چند معیاری تعیین شد. دو شاخص به نام‌های توانایی ریشه گیاه در کاهش فرسایش خاک سطحی در مقابل جریان تمرکز یافته فرسایشی (RSD) و چسبندگی ریشه (Cr) برای 36 گیاه بومی در منطقه محاسبه گردید (1076/10- 42- 10×6/3RSD= و 62/34 - 10-4×432/5Cr=). نتایج نشان داد که گیاهانی مانند بادام کوهی، شیرین بیان و زلف پیردائمی با مقادیر10-24×68/6 تا 10-42×6/3 برای شاخص RSD توانایی بالایی در کاهش فرسایش در مقابل جریان فرسایشی تمرکز یافته دارند. مقادیر شاخص مربوط به توانایی افزایش پایداری دیواره‌ها (Cr) در پنج گونه گز، علف شور، سماق، دغدغک و بادام کوهی به ترتیب برابر 626/34، 61/19، 18، 94/6 و 19/5 کیلوپاسکال است که باعث پایداری خاک‌ها در عمق‌های بیش از 30 و 40 سانتی‌متری می‌شوند. ترکیب گونه‌های گیاهی جهت مهار فرسایش می‌تواند بسیار موثر باشد. نتایج می‌تواند در نواحی همجوار منطقه و در اقلیم‌های مشابه نیمه‌خشک و خشک سرد نیز مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه ها
Title
A quantitative method to evaluate the potential of pasture plant roots to erosion control
Case: south of Ardabil province
Authors
Reza Talaei
Abstract
In this research, a methodology is presented to evaluate the ability of pasture plant roots for erosion control in south of Ardabil province. The plants potential for controlling of concentrated flow erosion was determined based on a multi-criteria analysis. Two indicators, namely top soil erosion-reducing potential of plant roots during concentrated flow erosion (RSD) and root cohesion (Cr) were calculated for 36 native plants of the region (RSD=3.6×〖10〗^(-42)- and Cr=5.432×〖10〗^(-4)-34.62). Some plants such as Amygdalus scoparia Spach, Glycyrrhiza aspera Pall. or Stipa pennata L. have very low RSD value that ranges from 6.68×〖10〗^(-24) to 3.6×〖10〗^(-42), and a high erosion-reducing potential through their roots during concentrated flow. The root cohesion (Cr) index values in five species of Tamarix ramosissima Ledeb. Salsola kali L., Rhus coriaria L. Colutea persica Boiss. and Amygdalus scoparia Spach are equal to 34.626, 19.61, 18, 6.94 and 5.19 kilopascals, respectively. They stabilize the soil at depths of more than 30 and 40 cm. Combined planting of plant species can be more effective in erosion control. The results can be used in adjacent regions and similar cold-semiarid and cold-arid environments.
Keywords
Erosion, root, potential, Plant species, indicator, Ardabil