شناسایی و تعیین نقش عوامل انسانی در تخریب حوزه آبخیز سد زاینده‌رود (مطالعه موردی: آبخیز اسکندری)

پذیرفته شده برای ارائه شفاهی
کد مقاله : 1123-SCWMCCAN (R1)
نویسندگان
1پژوهشگر پسادکتری مدیریت جامع حوزه آبخیز، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2دانشگاه یزد
چکیده
عوامل انسانی از مهم‌ترین تهدیدهایی است که امنیت منابع آبخیز را تحت تأثیر و شدت تخریب را در حوزه‌های آبخیز سرعت بخشیده است. هدف از این پژوهش شناسایی و تعیین نقش عوامل انسانی در تخریب آبخیز اسکندری واقع در حوزه آبخیز سد زاینده‌رود، با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی می‌باشد. در این راستا؛ چهار معیار اصلی (20 زیرمعیار) شامل: کشاورزی، افزایش جمعیت و مهاجرت، توسعه راه‌ها و سکونتگاه‌ها و دامداری و دام‌پروری در نظر گرفته‌شده است. قضاوت‌های کارشناسی برای وزن‌دهی، از طریق پرسشنامه با جامعه آماری 28 نفر از خبرگان و اساتید دانشگاه جمع‌آوری شد. بر اساس نتایج، معیار کشاورزی با وزن 447/0 بیش‌ترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. در ادامه؛ معیارهای افزایش جمعیت و مهاجرت (239/0)،توسعه راه‌ها و سکونتگاه‌ها (186/0) و دامداری و دام‌پروری (128/0) به ترتیب اولویت‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. هم‌چنین؛ اولویت‌بندی نهایی عوامل نشان داد که برداشت بی‌رویه از منابع آب (35/0) مؤثرین عامل و ریختن نخاله‌های ساختمانی در کنار جاده و آبراهه‌ها (07/0) کم‌ترین تأثیر را در خصوص تخریب حوضه به خود اختصاص داده‌اند. پژوهش حاضر ازلحاظ در نظر گرفتن نقش عوامل انسانی بر تخریب آبخیز اسکندری جدید و نتایج حاصل به‌منظور مدیریت شایسته حوزه آبخیز برای متخصصان و مدیران قابل‌توجه می‌باشد.
کلیدواژه ها
 
Title
Identifying and determining the role of human factors in the destruction of the watershed of Zayandehroud Dam (case study: Eskandari Watershed)
Authors
Z Karimi, Ali Talebi
Abstract
Human factors are one of the most important threats that have affected the security of watershed resources and have accelerated the intensity of destruction in watershed. The purpose of this research is to identify and determine the role of human factors in the destruction of the Eskandari Watershed located in the watershed of the Zayandehroud Dam, using the analytical hierarchy process. In this regard; four main criteria (20 sub-criteria) including: agriculture, population increase and migration, development of roads and settlements, and livestock and animal breeding have been considered. Expert judgments for weighting were collected through a questionnaire with a statistical population of 28 experts and university professors. According to the results, the agriculture criterion with a weight of 0.447 has received the highest score. In the following; the criteria of population increase and migration (0.239), development of roads and settlements (0.186), and livestock and animal breeding (0.128) are the next priorities respectively. Also; the final prioritization of the factors showed that the indiscriminate extraction of water resources (0.35) was the most effective factor and the dumping of construction debris on the side of the road and waterways (0.07) had the least effect on the destruction of the watershed. The present research is new in terms of considering the role of human factors on the destruction of the Eskandari Watershed and the results are significant for experts and managers in order to proper management of the watershed.
Keywords
Analytical Hierarchy Process, Human factors, Management of watershed, Prioritization