تحلیل رسوب‌دهی آبخیزهای کوچک در پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه

پذیرفته شده برای ارائه شفاهی
کد مقاله : 1119-SCWMCCAN (R1)
نویسندگان
1عضو هیات علمی
2پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
3مرکز تحقیقات کشاورزی مشهد
4سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
چکیده
پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه کلات، واقع در استان خراسان رضوی باهدف اندازه‌گیری فرسایش خاک و رسوب‌دهی مراتع خشک شمال شرق کشور در دهه 70 پایه‌ریزی شد. طی این سال‌ها ادوات مختلفی به‌منظور اندازه‌گیری فرسایش خاک در سطح دامنه‌ها و هم‌چنین رسوب‌دهی در آبخیزهای کوچک در این پایگاه قرار داده شده است. پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی رسوب‌دهی آبخیزهای کوچک در این پایگاه طی دوره 1385 الی 1400 طرح‌ریزی شده است. برای این منظور، رواناب و رسوب 69 واقعه در خروجی شش زیرآبخیز کوچک مرتعی (با مساحت 1200 الی 17000 مترمربع) جمع‌آوری شد. نتایج بررسی رسوب‌دهی زیرحوضه‌ها، دلالت بر رابطه معکوس و غیرخطی بین رسوب‌دهی ویژه و مساحت زیرحوضه‌ها داشت. در ادامه، مقدار فرسایش خاک در منطقه مورد مطالعه با استفاده از نسبت تحویل رسوب و داده‌های رسوب اندازه‌گیری شده، محاسبه و با استاندارد نسبت تحویل رسوب بومی کشور، مقایسه شد. نتایج نشان داد که در زیرحوضه‌های E2، E3 و E6 میزان فرسایش خاک بیش‌تر از فرسایش قابل تحمل می‌باشد. در نهایت، نتایج مقایسه دو زیرحوضه قرق و تحت چرای دام (E4 و E6) دلالت بر کاهش معنی‌دار رسوب‌دهی سالانه در اثر قرق مرتع (582 درصد) داشت. همچنین، نتایج نشان داد که تولید رسوب زیرحوضه تحت چرای E6 در فصل‌های بهار و پاییز به‌ترتیب در سطوح 1% و 5% و در فصل زمستان به‌صورت غیرمعنی‌دار از زیرحوضه قرق E4 بیش‌تر است.
کلیدواژه ها
 
Title
Analysis of the Sediment Yeild in Small Watersheds of Sanganeh Soil Conservation Research Station
Authors
Hamzeh Noor, Mahmood Arabkhedri, Ali Dastranj, Mohammad ریالخسفشئه «اشمشت
Abstract
Accelerated soil erosion and severe sediment production disrupts the natural balance in watersheds and has off-site impacts on river channels and downstream reservoirs. There are different estimates of soil erosion and sediment yield in Iran. But what the researchers agree on is that it is more than tolerable erosion. Rangelands cover more than half of Iran, and poorly covered lands play a large role in flood and sediment production. Therefore, the study of hydrology and soil erosion is necessary for sustainable use of pastures. The prerequisite for these studies is long-term monitoring of sediment, runoff, vegetation, soil, etc. A careful review of previous researches on rangeland hydrology shows that most studies have focused on the effect of grazing management at the plot scale or have used simulation approaches and experimental models, as well as in a short period of time. Therefore, it is very necessary to conduct scientific research using long-term monitoring data in experimental watersheds. In this regard, the present study was proposed with the aim of evaluating the sediment yield of small watersheds in pastures with grazing exclusion vs. overgrazing. The results of this research can provide useful information to researchers, promoters, planners and ranchers.
Keywords
Experimental watersheds, Rangeland exclusion, Sanganeh, Specific sediment yield